File DLL là gì? Cách hoạt động và công dụng của DLL files

Dynamic Link Library (DLL) được xem là một phần không thể thiếu của Windows. Tính đa năng mà nó sở hữu cho phép các ứng dụng có thể liên kết để lấy những thông tin mà nó lưu trữ. Bài viết dưới đây chúng tôi sẽ thông tin về một số kiến thức liên quan tới DLL như định nghĩa, cách thức hoạt động, công dụng,… .

Dynamic Link Library (DLL) là gì?

Dynamic Link Library (DLL) còn được gọi là thư viện liên kết động, nó chứa vô số chương trình nhỏ cho phép các ứng dụng và chương trình lớn hơn có thể tải bất cứ lúc nào để hoàn thành một tác vụ nào đó. Một file DLL có thể được liên kết ở nhiều ứng dụng khác nhau trong cùng một khoảng thời gian.

Bits của code và data, hàm, mã nguồn, các lớp và biến hoặc những tài nguyên khác như hình ảnh đều có ở DLL để phục vụ cho các chương trình lớn hơn. Dynamic Link Library còn được gọi là Shared Library (thư viện chia sẻ) của Microsoft dành cho Windows.

DLL hoạt động như thế nào?

Thông thường các chương trình máy tính sẽ bao gồm nhiều file liên kết lại. Khi một chương trình nào đó khởi chạy bắt buộc phải biên dịch mã nguồn từ ngôn ngữ cấp cao như C++, Pascal…sang mã nhị phân hoặc mã máy để máy tính đọc được. Để làm được điều đó máy tính phải trải qua một vài bước trung gian. Trong quá trình này các file sẽ được liên kết bằng hai hình thức tĩnh và động tương ứng với hai loại thư viện liên kết:

• Static links: trong quá trình biên dịch khi thực hiện liên kết thì chúng sẽ được nhúng vào các file chương trình. Static links dành cho các file thực thi riêng lẻ nên không thể chia sẻ cho những chương trình, ứng dụng khác.
• Dynamic links: các file mà chương trình, ứng dụng cần để thực hiện tác vụ đều có ở DDL. Chúng không trực tiếp nhúng vào file chương trình mà chỉ liên kết khi chương trình cần đến. Và tất nhiên dữ liệu ở DDL được chia sẻ cho nhiều chương trình khác nhau. Mặt khác DLL sẽ được sửa đổi nếu xảy ra sai sót nhưng không bắt buộc thay đổi toàn bộ chương trình đang liên kết tới nó.

Một đoạn code ánh xạ DLL vào bộ nhớ ảo khi một chương trình thực hiện liên kết động. Bằng cách thức này chương trình khi liên kết động sẽ chạy với hiệu suất nhanh, mạnh vì không phải truy cập nhiều lần vào bộ nhớ vật lý để lý dữ liệu.

Với hệ điều hành Windows, phần mở rộng các file thư viện liên kết động có đuôi là “.dll” và đuôi “.lib” dành cho file thư viện liên kết tĩnh. Tùy thuộc vào chức năng DLL, các file DLL cũng có thể mang những đuôi như “.ocx”, “.cpl”, “.drv”.

Thực tế cho thấy nhiều không phải lúc nào các file DLL cũng cần thiết cho các chương trình. Một số trường hợp chương trình ưu tiên liên kết tĩnh hơn. Tuy nhiên khi đã được chỉ định là sử dụng DLL để chạy thì chương trình sẽ báo lỗi nếu chúng gặp rắc rối khi trong quá trình truy cập.

Ưu điểm của DDL

Những ưu điểm mà liên kết động (Dynamic links) và thư viện liên kết động (DLL) mang lại như:

• Ít lỗi hơn: Vì DLL không truy xuất liên tục từ ổ đĩa nên trong khi liên kết rất ít xảy ra lỗi. Ngoài ra một số chương trình dùng chung file DLL nên loại trừ khả năng mắc lỗi do quá trình phân trang.
• Hiệu quả bộ nhớ: các file DLL chỉ được tải khi chương trình cần đến nên nó chiếm bộ nhớ ít. Điều này sẽ giúp hệ điều hành và chương trình chạy với hiệu suất nhanh, mạnh. Chẳng hạn như khi bạn chỉnh sửa tài liệu ở Microsoft Word thì file DLL sẽ không nhất thiết phải tải vào bộ nhớ. Chỉ khi bạn muốn in tài liệu đó thì file DLL mới được liên kết để giúp bạn thực hiện tác vụ.
• Kiến trúc mô đun: DLL được xem là một phần của kiến trúc mô đun vì khả năng trao đổi các thư viện và thành phần mà không bắt buộc viết lại toàn bộ ứng dụng.

Những thách thức của DDL

Bên cạnh nhưng thế mạnh thì liên kết động vẫn tồn tại một số hạn chế chưa thể khắc phục, cụ thể:

• Một số chương trình chỉ khởi chạy khi có file DLL. Nó sẽ đưa ra một thông báo lỗi với người dùng khi không tìm thấy hoặc không truy cập được DLL. Sự phụ thuộc này gây phiền phức không nhỏ tới người dùng.
• DLL injection (đánh cắp DLL) là một mối nguy hiểm rình rập đe dọa tới thiết bị đang chạy. Những tên hacker sẽ theo dõi để biết các file DLL nào được tệp thực thi gọi. Sau đó chúng sẽ chèn file .dll độc hại vào đường dẫn của file .dll mà chương trình cần.
• Tốc độ thực hiện liên kết động chậm hơn so với liên kết tĩnh vì nó xảy ra trong quá trình chương trình chạy. Tuy nhiên liên kết động lại chiếm bộ nhớ ít nên giúp hệ điều hành và chương trình chạy với vận tốc nhanh hơn.

Làm cách nào để bạn sửa lỗi DLL?

Khi xuất hiện lỗi DLL thì ứng dụng, chương trình không thể tìm thấy tệp và tất nhiên là chúng sẽ không thể khởi chạy. Những lý do phổ biến gây lỗi DLL như do tác động của phần mềm độc hại, file bị hỏng hoặc file bị xóa.

Một trong những cách thức người dùng hay làm để khắc phục lỗi DLL đó là tải lại file DLL. Thế nhưng ít ai biết rằng làm như thế sẽ quá tải bộ nhớ và gây ra sự trùng lặp nếu trên thiết bị vẫn tồn tại file gốc.

Phương án tối ưu khi gặp lỗi DLL là thực hiện một số thao tác bảo trì như khởi động lại máy tính đồng thời kiểm tra thùng rác xem file DLL có trong đó không. Trường hợp file DLL đã bị xóa nhưng không có trong thùng rác thì hãy chạy chương trình khôi phục file.

Nguyên nhân dẫn tới lỗi DLL có thể do bị tấn công bởi phần mềm độc hại nên bạn có thể khắc phục bằng cách sử dụng chương trình diệt virus. Muốn đưa hệ điều hành trở lại trạng thái trước khi file DLL bị thì khôi phục hệ thống cũng là một cách hay bạn nên thử.

Ngoài những cách nói trên bạn cũng nên tìm hiểu và áp dụng một số công cụ khắc phục lỗi DLL từ Microsoft như Dependency Walker, DLL Universal Problem Solver, A DLL help database.

Tổng kết về DLL

Bài viết trên chúng tôi đã thông tin tổng quan về những vấn đề liên quan tới Dynamic Link Library (DLL). Hy vọng với những gì tham khảo được bạn sẽ sử dụng file DLL hiệu quả.

Nếu còn gặp bất cứ vướng mắc gì về DLL, hãy để lại ở bên bình luận bên dưới, BKHOST sẽ trả lời bạn trong thời gian sớm nhất.

P/s: Bạn cũng có thể truy cập vào Blog của BKHOST để đọc thêm các bài viết chia sẻ kiến thức về lập trình, quản trị mạng, website, domain, hosting, vps, server, email,… Chúc bạn thành công.